นิติศาสตร์เชิงวิพากษ์ : ความยอกย้อนของนิยาม
เกรียงไกร รอบรู้
อื่น ๆ -> อื่น ๆ
สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา
กฎหมาย, รัฐธรรมนูญ, นิติศาสตร์, ระเบียบข้อบังคับ
การศึกษาวิชานิติศาสตร์เบื้องต้นมักจะเริ่มด้วยการศึกษาหลักการพื้นฐานต่าง ๆ
ที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย อาทิ ประวัติศาสตร์ความเป็นมา นิยาม องค์ประกอบหรือลักษณะ
สำ นักความคิด ระบบ ที่มาหรือบ่อเกิด ประเภท หรือสภาพบังคับทางกฎหมาย ตลอดจนหัวข้ออื่น ๆ
ที่จะเป็นการปูพื้นความรู้ความเข้าใจในหลักการพื้นฐานทางกฎหมายแก่ผู้ศึกษา ก่อนที่จะเข้าสู่
การศึกษากฎหมายเป็นการเฉพาะเรื่อง๑
นิยามหรือความหมายของ “กฎหมาย” มักจะเป็นหัวข้อลำ ดับแรก ๆ ที่พบเจอบ่อย
ครั้งระหว่างการศึกษาวิชานิติศาสตร์เบื้องต้น อย่างไรก็ตาม นิยามของกฎหมายนี้เองกลับมี
ความยอกย้อนและซับซ้อนมากกว่าที่ผู้ศึกษาเข้าใจไปว่าเป็นเรื่องระดับพื้นฐาน หรืออาจล่วงเลย
ถึงกับไม่ให้ความสำ คัญกับการศึกษาเรื่องนี้เท่าที่ควร
ผู้ศึกษามักจะพบกับคำ อธิบายของนิยามกฎหมายในลักษณะที่ว่า “กฎหมาย คือ
บรรดากฎเกณฑ์ระเบียบข้อบังคับที่ตราขึ้นโดยผู้ปกครองให้บุคคลกระทำ หรืองดเว้นกระทำ การ
โดยมุ่งที่จะควบคุมความประพฤติของคนในสังคม หากฝ่าฝืนต้องได้รับโทษ” หรืออาจเป็น
คำ อธิบายด้วยรูปประโยคที่แตกต่างกัน แต่มีใจความสำ คัญในทำ นองเดียวกันนี้ ประเด็นสำ คัญ
ก็คือ ผู้ศึกษามักท่องจำ นิยามของกฎหมายในลักษณะดังกล่าวและปักใจเชื่อว่ากฎหมายจะต้องมี
ความหมายและองค์ประกอบในรูปแบบนี้เท่านั้น หากขาดองค์ประกอบข้อหนึ่งข้อใดไป สิ่งนั้น
ย่อมไม่ใช่กฎหมาย ความเข้าใจเช่นนี้มีความคลาดเคลื่อนในหลายประเด็นและไม่ครอบคลุมถึง
ลักษณะของกฎหมายที่ใช้บังคับอยู่ในปัจจุบัน